Düşünme, düşünceyi üretme sürecidir. Psikolojide ve felsefede farklı olarak ele alınır. Düşüncenin neden ortaya çıktığına yönelik somut bir kavramlaştırma yoktur. Ancak tüm insanların belirli düzeyde düşünce üretme becerisine sahip olduğu genel bir gerçektir.
Felsefi yaklaşıma göre düşünme eylemi insanları rasyonel hayvanlara dönüştürür. Bir başka ifadeyle felsefede düşünme akıl yürütme ve düşünebilme yeteneğine sahip olmakla ilgilidir. Buna ek olarak felsefe düşünceleri dile getirebildiği için insanları diğerlerinden ayrı tutar.
Düşünme Nedir?
Düşünme, fikirlerin ve düşünce unsurlarının deneyimlendiği bir bilişsel davranış olarak tanımlanabilir. Kısaca düşünce hayal etme, problem çözme ve hatırlama gibi pek çok süreci kapsar. Düşünce gizlidir ve aynı zamanda sembolik bir yapıya sahiptir.
İnsanın düşünce için attığı her adım aslında kafatasının içerisinde gerçekleşir. Sinirlerin yoğun olduğu bölge üzerinde kimyasal bir takım sinyaller dolaşıma girerler ve düşünce eylemi hayat bulur. Fikirleri bir araya getirmek veya yeni fikirler oluşturmak için benzer süreç gereklidir.
Düşünce sayesinde olabilecek her şeyi hayal edebilirsiniz. Daha önce olan bir şeyleri hatırlama fırsatı elde edersiniz. Zihninizde hemen hemen her şey canlanabilir. Her birisi düşüncenin elementleri olarak nitelendirilen kavramlar, önermeler ve semboller üzerinden ilerler.
Psikolojide düşünme insanların fikirlerini organize etme davranışı olarak görülür. Düşünen her insan bir anlam arayışı içerisindedir. Anlam arayışının sebebi ise sorunlarla başa çıkabilmektir. Bu sebeple psikolojide düşünce değişim gösterebilen karmaşık bir süreç olarak kabul edilir.
Düşünmenin Anlamı Nedir?
Sözlük anlamına doğru yöneldiğinizde düşünme ve düşünce ifadelerinin birbirinden ayrıştığını görebilirsiniz. Çünkü birinin sıfat olarak kullanımı söz konusudur. Düşünmenin anlamı “karmaşık şeyler hakkında akıllıca anlamlandırma” şeklindedir ve sıfat olarak kullanılabilir.
Diğer taraftan düşünce bir isimdir ve “bir şeyler hakkında düşünerek fikir ortaya koymak” düşüncenin anlamlarındandır. “Bir şeyler hakkında yargıya varmak” yine düşüncenin karşılığıdır. Son olarak “belirli bir grubun düşünsel karakteristiği” anlamına gelebilir.
Düşünmenin Elementleri Nelerdir?
Düşünme eylemi belli başlı araçlara veya elementlere sahiptir. Düşüncenin etkili olması istenildiğinde söz konusu elementlerden destek alınabilir. Elementler genel olarak zihinsel imgeler, önermeler ve kavramlar olarak üç farklı kategoriye ayrıştırılır.
- Kavramlar: Kavramlar nesnelerin ve diğer şeylerin zihinsel temsilidirler. Örneğin biber bir sebzedir ama kırmızı ve yeşil şeklinde farklı türleri vardır. Kırmızı ile yeşil renk kavramlarıdır. Kavramlar hayatın her alanında vardırlar ve psikolojide veya felsefede sınırları mevcuttur.
- Önermeler: Düşünceyle ilgili sürecin içerisinde algılar ve semboller yer alır. Önermeler düşündüğünüz her şeyle anlamlı ilişki kurmayı içerir. Zihinsel modellemeler yaparak düşüncelerinizi sağlamlaştırabilir ve etrafınızdaki her şeyi daha net tanımlayabilirsiniz.
- Semboller: Zihinsel imgeler aslında geçmiş deneyimlerle alakalıdır. Belirli nesneleri düşündüğünüzde zihinsel imge farklı stillerde olabilir. Müzik dinlediğinizde işitsel imgeleme olur ve çiçekleri kokladığınızda kokusal imgeleme gerçekleştirilir.
Düşünmenin tanımını gerçekleştiren elementler ile efektif düşünce elementleri farklıdırlar. Kavramlar, önermeler ve semboller temel niteliktirler. Derin düşünceler, ardı ardına yapılan sorgulamalar ve değişim odaklı ifadeler etkili düşünce sürecinin parçasıdırlar.
Düşünmek ve Akıl Yürütmek Arasındaki Fark Nedir?
Düşünmek ile akıl yürütmek aynı şeyler değildirler. Akıl yürütmek düşünmenin anlamını kapsar ama daha çok onun alt kademesidir. Temel farklılık bilinçli ve bilinçsiz hareket etmede saklıdır. Düşünmek, bilinçsizce yapılan bir eylem olsa bile akıl yürütmede bilinç şarttır.
Bilinçli bir şekilde düşünce süreci oluşturmak için mantığa ihtiyaç vardır. Akıl yürütme belirli bir konuyu ele aldığında ona çeşitli açılardan yaklaşabilecek bilgi birikimine sahip olmalıdır. Bilgi birikimi yoksa herhangi bir düşünce eyleminin başarıya ulaşma şansı oldukça düşüktür.
Akıl yürütmenin daima fikirlerle bağlantılı olduğunu bilmelisiniz. Doğru, yanlış, iyi, kötü ve çok daha fazlası akıl yürütmenin sonuçlarıdırlar. Akıl yürütme mevcut gerçeklere odaklanmanızı sağlar ve mantıksal yürütmelerle en doğru çıkarımı yapabilmenize destek olur.
Psikolojide Düşünme Nedir?
Psikolojide düşünme bilişsel bir süreç olarak kabul edilir. Bir sonuca ulaşabilmek için uzun süreli bellekte yer alan tüm birikimin kullanılması anlamına gelir. Düşünce birbirinden farklı noktalarda kullanılsa bile her zaman zihinsel yetileri değerlendirmekle alakalıdır.
Psikolojide düşünme tahmin edildiğinden çok daha karmaşık bir süreci ifade eder. Onu bir kalıba uydurabilmek zordur. Felsefede düşünce daha farklı anlamlara sahip olsa bile gelişim süreci açısından kökleri daha sağlamdır. Psikolojide ise aktif zihinsel süreçle bağlantılıdır.
Düşünme bilginin zihinsel temsilidir ve kişi düşünme adımını attığında bilgiyi ele almak için gönüllü olur. Zihinsel temsil bir sözcük veya nesne olabilir. Her insan açısından düşünme özgün bir temsili ifade eder ve farklı biçimlere dönüşerek hedefe doğru ilerlenmesini sağlar.
1. Düşüncenin Sembolik Süreç Olması
Psikolojide düşünce hafızadaki temsilleri ifade eder. Kişi zihinsel eylemler gerçekleştirmek istediğinde zihninde yer alan imgelerden faydalanır. Söz konusu imgeler geçmiş deneyimlerin birer yansımasıdırlar. Bu sebeple imgelerin yansıması birbirinden farklı şekillerde olabilir.
Semboller, kavramlar, kelimeler, sayılar ve fikirler düşüncenin çıktısıdırlar. Düşünceyi organize etmek için ise her bir sembolün sistematik bir şekilde kullanılması gerekir. Örneğin, kapının önünde bir nesne varsa kapının kapanmayacağını bilmek bir sembolik düşünce kazanımıdır.
2. Düşüncenin İleri Düzey Zihinsel Süreç Olması
Psikolojide düşünce bilişsel psikolojinin bir parçası olarak kabul edilir. Bilişsel psikoloji düşünme, bilme ve akıl yürütme gibi tüm kavramları kapsar. Problem çözme ve karar verme yine bilişsel sürecin bir parçasıdır. Hayattaki tüm değerlendirmeler düşünme yoluyla gerçekleştirilir.
Düşünce bir canlı olarak insanları hayvanlardan farklı kılan bir durumdur. Bir şeyleri keşfetme, karmaşık problemleri hızlıca çözme ve diğer durumların her biri düşüncenin ileri düzey zihinsel süreciyle alakalıdır. İnsan yaşadığı sürece düşünce eylemini sürdürmeye devam eder.
3. Düşüncenin Alt Sesin Yansıması Olması
Düşünce çok özel bir süreçtir ve aynı zamanda mekanik bir faaliyettir. Doğrudan gözlemlenebilir bir faaliyet olmadığından bir yansıma olarak değerlendirilir. Semboller ve çok daha fazlası alt sestirler. Düşünce her zaman içsel davranışlarla doğrudan bağlantılıdır.
Düşünceleri dile getirme sadece sesle olmaz. Vücudun hareketleri ve mimikler dahil olmak üzere pek çok nokta düşünceyle ilgili sinyaller verebilir. Bir insanı bulmaca çözerken veya oyun oynarken izlediğinizde onun hal tavırlarından tam olarak ne hissettiğini fark edebilirsiniz.
4. Düşüncenin Problem Çözmede Gerekli Olması
Düşünce bir ihtiyacı karşılama yaklaşımıdır. Ortada bir sorun varsa onu çözmek için düşünceye başvurulur. Düşünce devreye girdikten sonra bir çözüm ortaya konur. Kararlar almak, yol çizmek veya planlar yapmak için düşünce olmazsa olmaz ihtiyaçlardan biridir.
Düşünce sorunların çözümünde tüm engelleri ortadan kaldırır. Sorunun doğası daha anlaşılır hale getirilir ve ardından bir çözüm sunulur. İnsanlar saatlerce sürebilen bir düşünme sürecinin ardından aradıkları cevabı bulabilirler. Böylece ihtiyaçları tam anlamıyla karşılanır.
Felsefede Düşünme Nedir?
Felsefede düşünme psikolojideki anlamıyla benzer olsa bile ayrıştığı bazı noktalar vardır. Felsefe söz konusu eylemi varlıkların dünyayı amaçlarına ve arzularına göre etkili bir şekilde ele alma süreci olarak tanımlar. Süreç zihinsel olarak ilerler ve sürecin eleştirilmesi mümkündür.
Felsefede düşünme, bir kişinin dünyayı algılama ve anlama biçimini şekillendiren inançlarla bağlantılıdır. İnsanın dünya görüşünü geliştirmesine destek olur. Değerlerin anlaşılması ve bilginin takip edilmesi için bir araçtır. Aynı zamanda yoğunluğu yüksek bilişsel bir işlevdir.
Felsefi Düşünce Nedir?
Felsefede düşünce kendini diğer düşünce türlerinden ayrıştırma yoluna gider. Özellikle temel düzeyde çok ciddi farklılıklar mevcuttur. Çünkü felsefede düşünce rasyonellikle başlayan bir süreci ifade eder ve kısaca düşünce nedir sorusuna cevap vermek bile rasyonellik gerektirir.
- Rasyonellik: Felsefi düşüncenin en temel unsuru rasyonelliktir. Rasyonellik olmadığında düşünce eylemini karakterize edebilmek mümkün değildir. Aklın desteklediği her şeye inanç söz konusudur. Ancak neye inanılırsa inanılsın sorgulama beraberinde gelmelidir.
- Nedensellik: Felsefi düşüncenin odak noktası yaşam ve onun nedenselliğidir. Dikkatin büyük bir kısmı bu alana yoğunlaştırılmış olmalıdır. Ancak her soruyu tek seferde çözmeye gerek yoktur. Nedensellik her şeyi sorgulamayı gerektiren önemli bir ölçüttür.
- Etkinlik: Felsefi düşünce aslında bir etkinliktir. Sistematik bir şekilde akıl yürütme, mantık kullanma, gerekçelendirme ve buna benzer yaygın davranışlar doğrultusunda çeşitli yöntemler kullanılır. Söz konusu yöntemler olmadığında düşünce zayıf kalır.
Felsefi düşünmenin tanımında yaşam biçimine hakimiyet vardır. Hayatınızdaki deneyimler konusunda açık fikirli olmanız gerekir. Hayal gücü, merak duygusu, samimiyet ve adalet gibi kavramlara yakın olunmalıdır. Aksi takdirde felsefi düşünce geçerliliğini yitirebilir.