Zülcenah, Şii Müslümanları arasında önemli bir yere sahip olan Hz. Hüseyin’in atının adıdır. İnanışa göre Hz. Hüseyin, Kerbela Olayı sırasında Zülcenah’ı kullanmıştır. Ayrıca, Hz. Hüseyin savaş sırasında öldükten sonra Zülcenah’ın göz yaşı döktüğüne yönelik rivayetler vardır.
Asıl adı Hüseyin bin Ali bin Ebu Talib olan Hz. Hüseyin, dördüncü halife Hz. Ali‘nin oğludur. Aynı zamanda İslam peygamberi Hz. Muhammed‘in torunudur. 626 yılında Hicaz’da dünyaya gelmiş ve 680 yılında Emeviler ile yaşanan Kerbela Olayı sırasında yaşamını yitirmiştir.
Zülcenah ne anlama gelir?
Zülcenah, Hz. Ali’nin oğlu Hz. Hüseyin’in kullandığı gri bir Arap atıdır. Hz. Muhammed tarafından yetiştirilmiştir. Oldukça dayanıklı ve güçlü bir attı. Kerbela Olayı sırasında bir okla yaralandığı ama buna rağmen Hz. Hüseyin’i korumak için ekstra çaba gösterdiği rivayet edilir.
Zülcenah’ın Hz. Hüseyin’e olan bağlılığı tartışmasız bir konudur. Buna rağmen Kerbela Savaşı sırasında Hz. Hüseyin öldürülmesinin ardından Zülcenah’ın davranışları hakkında iki farklı rivayet söz konusudur. Her iki rivayet farklı şekillerde yorumlanarak aktarılır.
İlk rivayete göre Hz. Hüseyin öldürüldükten sonra Zülcenah savaş alanında tek bir gözyaşı dökmüştür. Daha sonra tek başına Fırat Nehri’ne doğru koşarak ortadan kaybolmuştur. Yaşanan bu olaydan sonra kendisinden bir daha hiç haber alınamamıştır.
İkinci rivayete göre Hz. Hüseyin öldükten sonra Zülcenah kanlar içerisinde geri dönerek Hz. Hüseyin’in ailesinden hala hayatta olanları acımasız pusuya karşı uyarmıştır. Hz. Hüseyin’in ailesini uyardıktan sonra yaralarına yenik düşerek yaşamını yitirmiştir.
Hz. Hüseyin’in Zülcenah ile tanışması
Zülcenah, Haris isimli bir Arap tarafından Hz. Muhammed‘e satılmış bir attı. Hz. Muhammed tarafından yetiştirilirken Hz. Hüseyin henüz çocukken bile ona büyük ilgi duyardı. Emeklemeyi yeni yeni öğrendikten sonra Zülcenah’ın ahırına gider ve hayretler içerisinde onu izlerdi.
Günlerden bir gün Hz. Muhammed torununu Zülcenah’ın ahırındayken gördü. O sırada at ile torunu arasında mucizevi bir iletişim olduğunu fark etti. Hz. Muhammed torununa yaklaşarak ona ata binmek isteyip istemediğini sordu ve Hz. Hüseyin’den evet cevabını aldı.
Hz. Muhammed, Zülcenah’a olduğu yere çökmesini emretti. Zülcenah onun emrine uyduktan sonra Hz. Hüseyin yavaş yavaş ata yaklaştı. Ancak çok küçük olduğundan ata binmesi zordu. Zülcenah şaşırtıcı bir şekilde biraz daha çökerek Hz. Hüseyin’in sırtına binmesini kolaylaştırdı.
Kerbela Savaşı
Kerbela Savaşı, 10 Ekim 680 yılında Emeviler ile Hz. Hüseyin ve destekçileri arasında yaşanmış tarihi bir olaydır. Savaş sırasında tüm Hz. Hüseyin destekçileri öldürülmüştür. Kerbela Savaşı’nda ölen Hz. Hüseyin’in destekçileri Müslümanlar tarafından şehit olarak kabul edilirler.
Kerbela Savaşı, Emevi halifesi I. Yezid ile ona karşı çıkan Hz. Hüseyin arasında yaşanmıştır. I. Yezid’in emrindeki insan sayısı en az 5.000 kişiyken Hz. Hüseyin’in tarafında yaklaşık 150 kişi yer almıştır. Verilere göre I. Yezid tarafında 88, Hz. Hüseyin tarafında ise 72 kişi öldürülmüştür.
Kerbela Savaşı neden yaşandı?
Üçüncü halife Hz. Osman’ın hilafeti sırasında büyük bir ayaklanma yaşandı. Ayaklanma sonucunda Hz. Osman öldürüldü ve Medine bir süre isyancılarda kaldı. Sonrasında ise Hz. Ali dördüncü halife olarak seçildi. Hz. Ali, Müslümanlar arasındaki birliği sağlamaya çalıştı.
Hz. Ali kesin bir emirle birlik sağlanana kadar kimseye saldırılmamasını emretti. Ancak Hz. Osman’ın akrabası olan Suriye valisi Muaviye, Hz. Ali’ye biat etmedi ve ayaklandı. Hz. Ali öldükten sonra yerine Hz. Hasan geçti ve daha fazla kan dökülmemesi için Muaviye ile anlaştı.
Muaviye kendinden sonra halife olacak kişiyi oğlu I. Yezid olarak belirleyerek herkesin ona biat etmesi gerektiğini belirtti. Ancak ilk dört halifenin oğulları ve torunları bunu reddettiler. Önceden Muaviye’ye bağlı olan bazı kişiler I. Yezid’e bağlı olmaya sıcak bakmadılar.
Muaviye öldükten sonra I. Yezid halife oldu. Bu durum halifeliği bir saltanata dönüştürdü. Ancak, Hz. Muhammed’in torunu Hz. Hüseyin tam hakimiyetin önündeki tek engeldi. I. Yezid ondan biat etmesini istedi ama Hz. Hüseyin kabul etmedi ve Kerbela Savaşı yaşandı.
Kerbela Savaşı nasıl başladı?
Hz. Hüseyin ve ailesi Mekke ile Medine arasında hac vazifesini yerine getirmek için yola çıktılar. Hz. Hüseyin, Küfe’de destek bulacağını düşünürken yanıldı çünkü I. Yezid’in ordusu oraya ulaşıp Küfe’yi kendi tarafına çekmişti. Hz. Hüseyin öldürüleceğini anlamıştı ama yoluna devam etti.
Hz. Hüseyin, Kerbela’ya gelip oraa kamp kurdu. I. Yezid’in emrindeki İbn-i Ziyad tüm ordusuyla kampın etrafını sardı ve Hz. Hüseyin ile görüşmelere başladı. Hz. Hüseyin ailesiyle birlikte Irak’ı terk etmek istediğini söyledi ve teklif başlangıçta kabul edildi.
Buna rağmen Emevi ordusunda bazı komutanlar teklife karşı çıktılar. Bunun üzerine Ömer bin Sa’d, Hz. Hüseyin’i öldürmek için görevlendirildi. Önce suya giden tüm yollar kesildi ve kamptaki herkes ölüme terk edildi. Hz. Hüseyin yaklaşan sonun farkındaydı ve ibadet için izin istedi.
Bir gece boyunca ailesi ve destekçileriyle birlikte ibadet eden Hz. Hüseyin sabah olduğunda teslim olmayıp savaşacaklarını bildirdi. Destekçilerine gitmekte özgür olduklarını söyledi ama kimse onun yanından ayrılmadı. Hepsi kaçıp gitmek yerine savaşmayı tercih ettiler.
Kerbela Savaşı nasıl son buldu?
Savaşın hemen başında Hz. Hüseyin düşman askerleriyle konuştu. Konuşmasından etkilenenler onun tarafına geçtiler. Ömer bin Sa’d geçişlerin devam edeceğini düşünüp Hz. Hüseyin’e ok attı ve savaşı resmi olarak başlatmış oldu. Başlangıçta düello usulü geçerliydi.
Düellolar sırasında Hz. Hüseyin ve destekçileri üstündüler. Ancak Ömer bin Sa’d durumdan çok rahatsızdı. Hz. Hüseyin tekrar düşman ordusuyla konuştu ve teslim olmalarını istedi. Talebi karşılık görmedi ve ordu toplu hücuma geçerek Hz. Hüseyin ile destekçilerini öldürdü.
Zülcenah’ın Kerbela Savaşı’ndaki rolü
Rivayetlere göre Hz. Hüseyin, Kerbela’ya doğru hareket ettiğinde Zülcenah gitmeyi reddetmiştir. Özellikle ovaya yaklaştıklarında kendini dizginlemiştir. Buna rağmen Hz. Hüseyin’in sözünden çıkmamış ve isteksiz bile olsa ovaya giriş yapmıştır.
Çeşitli hadislerden toparlanan bilgilere göre Zülcenah, Kerbela Savaşı sırasında tek başına 60 kişiyi öldürmüştür. Ayrıca, Hz. Hüseyin’e doğru fırlatılan ölümcül bir oka karşı kendi vücudunu siper etmiştir. Yaralı olmasına rağmen Hz. Hüseyin ölene kadar mücadelesini sürdürmüştür.
Kerbela Savaşı özellikle Şii Müslümanları açısından çok önemli bir olay olarak kabul edilir. Tarihsel açıdan merkezi bir yere sahiptir ve bu sebeple pek çok olayda hatırlatılır. Bununla birlikte, Şii Müslümanları tarafından Muharrem ayında 10 gün boyunca anılır ve Zülcenah onurlandırılır.
Zülcenah ile Muharrem ayı ilişkisi
Muharrem ayı, Allah tarafından belirtilen dört kutsal aydan biri olarak kabul edilir. Bu ay içerisinde savaşmak kesinlikle yasaktır. Muharrem kelimesinin anlamsal karşılığı yasak demektir. Allah bu ay içerisinde Müslümanlardan sükunetlerini korumalarını ister.
Ayrıca amel defterindeki terazi Muharrem ayı içerisinde daha farklı çalışır. Muharrem ayı içerisinde hem iyiliğin hem de kötülüğün ağırlığı daha fazladır. Şii Müslümanları, Muharrem ayını Kerbela’da yaşamını yitiren Hz. Hüseyin ve destekçilerini anmak için değerlendirirler.
Şii Müslümanları, Kerbela Olayı‘nı anarken Zülcenah’ı unutmazlar. Bu özel ay içerisinde Zülcenah’a benzeyen bir at bulunur ve onun Zülcenah’ı temsil ettiği düşünülür. İnsanlar atı kendi elleriyle beslerler ve onu en iyi şekilde süsleyerek onurlandırmaya çalışırlar.