Birine “kapitalist” dendiğini duymuş olabilirsiniz ama ne anlama geldiğini bilmeyebilirsiniz peki kapitalist ne demek, anlamı ve kullanım örnekleri nelerdir? Basit haliyle kapitalist, özel mülkiyeti ve kâr elde etme odaklı ekonomiyi destekleyen kapitalizmi savunan kişidir. Günümüzde iş dünyasından siyasete, sosyal medyadan gündelik hayata kadar farklı alanlarda kullanılır.
Kapitalist, bir ekonomik sistem olan kapitalizmden faydalanan kişiyi ifade eder. Zengin yatırımcılar ve işletme sahiplerini tanımlamak için en çok tercih edilen kelimedir. Çoğu zaman siyasi tartışmaların merkezinde yer alır. Bu sebeple kelimenin kullanım alanı yere ve zamana göre değişiklik gösterir.
Kapitalist Ne Anlama Gelir?
Kapitalist, sermayeye sahip olup onu yatırım yaparak kâr elde etmek amacıyla kullanan kişidir. Kullanım amacına göre anlamı değişebilir. Ancak basitleştirmek gerekirse, kapitalist kişi, herhangi bir ücret karşılığında çalışmaz. Bunun yerine şirket veya mülk gelirlerden payını alarak para kazanır.
- Ekonomik Tanım: Ekonomide kapitalist paraya veya sermayeye sahip olup onları kâr amacıyla kullanan kişidir. Kaynak sağlayarak gelir elde eder ama kurulan işte kendisi çalışmaz.
- Bir bardak üretim fabrikası satın alıp işçi çalıştıran kişi kapitalisttir. Parasıyla yatırım yaparak üretim araçlarına sahip olur. Ardından onları daha fazla para kazanmak için kullanır.
- Sosyolojik Tanım: Sosyolojik açıdan kapitalist, ekonomik kaynakları kontrol eden ve başkalarının emeğinden faydalanan kişidir. Paradan çok, güçle ve ekonomik sınıfların varlığıyla ilgilidir.
- Bir şirketin sahibi olan kişi işçilerin emeği üzerinden kâr elde ettiğinden sosyolojik açıdan kapitalisttir. Konumu sayesinde ekonomik sistemlerin içerisinde bir güce sahip olur.
Pek çok kişi kapitalist ifadesini girişimcileri tanımlamak için kullanır. Serbest piyasa ekonomisinden yararlanıp girişimcilik sistemini takip edenler için olumlu bir ifadedir. Bazı insanlar ise ekonomik sınıfları eleştirmek için kapitalist kelimesini kullanırlar. Bu sebeple kelimenin bağlamı epey önemlidir.
Günlük Yaşamdan Kapitalist Örnekleri
“Kapitalist ne demek?” sorusuna günlük yaşamdan örneklerle çok daha net bir şekilde yanıt verilebilir. Ekonomik ve sosyolojik fark etmeksizin her birisi için etrafında ideal örnekler vardır. Pratik örnekler sayesinde kapitalist ekonomiyi ve kapitalist düzeni daha net anlayabilirsiniz.
- Franchise Sahibi: Bir kişinin ünlü bir markaya ait fast food zinciri açma hakları satın almış olsun. Bu kişi, sermaye sağlayıp kâr toplamak istediğinden kapitalist sistemin parçasıdır.
- Hisse Sahibi: Bir kişi, büyük bir şirketin hisselerini satın almış olsun. Şirket büyüdükçe temettü ödemesi gerçekleştirir. Kişi, yatırdığı sermaye karşılığında pasif gelir elde eder.
- Sermaye Yatırımcısı: Bir kişinin bir markaya belirli bir miktar sermaye yatırımı yaptığını düşünün. Şirkette çalışmasa bile şirketin başarılı olması durumunda kârdan pay elde eder.
- Teknoloji Yatırımcısı: Bir kişinin çok büyük bir platforma yatırım yaptığını düşünün. Hisseleri sayesinde şirket yönetiminde söz sahibi olur ve elde edilen gelirden kârını alır.
- İşletme Sahibi: Bir kişinin ülke genelinde birkaç fabrikaya sahip olduğunu düşünün. Üretim araçları dahil her şeyi kontrol eder. Ekonomik modele uygun olarak gücü elinde bulundurur.
- Emlak Devi: Bir kişinin farklı farklı şehirlerde yüzlerce mülke sahip olduğunu düşünün. Kapitalizmin olanaklarını doğrultusunda mülkleriyle konut fiyatlarını etkiler.
Örnekleri karşılaştırdığınızda kapitalist olmanın pratikteki karşılığına ulaşırsınız. Bazen kâr elde etmek amacıyla parayı kullanmak, bazen ise üretimin merkezinde olmaktır. Kapitalizm örneklerini anladığınızda sınıf mücadelesi ve özel sektör gibi ilgili konularda daha net fikir sahibi olursunuz.
Kapitalist Olmak Ne Demek?
“Kapitalist olmak ne demek?” sorusuna iki farklı şekilde yanıt verilebilir. Çünkü bu terim bireyler ve şirketler için farklı anlamlar taşır. Anlamların ortak noktası ekonomik sistemlerle alakalıdır. Kapitalizme yatırım yapan kişi ve kapitalizmin olduğu yerde faaliyet gösteren şirket kapitalisttir.
- Bireysel açıdan, piyasa serbestliğini destekler ve bundan fayda sağlamaya çalışır. Ona göre devlet müdahalesi olmamalı ve özel işletmeler ekonomiyi yönlendirmelidir.
- Apple ve Microsoft gibi şirketlerin hisselerini satın alıp şirket büyüdükçe kâr elde etmek isterseniz kapitalistsinizdir. Çünkü paranızı daha fazla servet yaratmak için değerlendirirsiniz.
- Şirket açısından, kâr elde etmek amacıyla kurulmuş oluşumu ifade eder. Serbest piyasa ekonomisinin olduğu yerdeki her şirket hedefi ne olursa olsun kapitalizm yanlısıdır.
- Starbucks gibi bir kahve zinciri ve Domino’s Pizza gibi bir fast food zinciri kapitalist şirketlerdir. Verimliliğe bağlı olarak ekonomik büyüme modellerini takip ederler.
Kapitalizme karşı görüşler üretmeye çalışırken özünde kapitalizm yanlısı olabilirsiniz. Ekonomik sistemler çoğunlukla büyüme odaklıdır. Piyasa ekonomisi ve diğer koşullar sizi kapitalist düzenin bir parçası haline getirebilirler. Kapitalizmin tarihini incelediğinizde daha net fikir sahibi olabilirsiniz.
Kapitalizm Nedir?
Kapitalizm, işletmelerin, mülklerin ve kaynakların devlet tarafından kontrol edilmediği ve özel mülkiyet hakkının bulunduğu bir ekonomik sistemdir. Sistemde kâr amacıyla mal üretimi söz konusudur. Kapitalizmde fiyatlar, piyasa ekonomisiyle oluşan arz ve talebe göre belirlenir.
- Kapitalizmde insanlar para kazanırlar. Mülk, hisse veya üretim araçları satın alabilirler. Örneğin, bir tekstil firması yeni dikim makinesi alıp daha fazla ürün üreterek kârını yükseltebilir.
- Kapitalizmde üretim araçları devlete ait olmaz. Örneğin, bir beyaz eşya şirketi ürünlerini üretebilmek için kendi fabrikasına ve üretim araçlarına sahiptir.
- Fiyatlar doğrudan arz-talep döngüsüne bağlı olarak hareket ederler. Örneğin, birçok kişi üç kameralı akıllı telefon istiyorsa ama yeterli sayıda model yoksa fiyatlar yükseliş gösterir.
- Kapitalizm, insanları daima iş kurmaya teşvik eder. Girişimciler ve sermaye sahipleri, her zaman bir ürünü daha iyi ve daha ucuz sunmak için çaba gösterirler.
- Kapitalizmin tarihinde görülebileceği gibi hükümetler şirketler üzerinde kontrol sahibi olmazlar. Hükümet kural koyucu ve üretimi destekleyecek şekilde altyapı oluşturucu konumundadır.
Kapitalist düzende insanlar ve şirketler ne üreteceklerine tamamen kendileri karar verirler. Piyasa serbestliği rekabeti destekleyerek verimliliği yükseltir. Kapitalist ekonomi, ülkenin büyüme biçiminin, sermaye dağılımının ve ekonomik sınıfların belirlenmesinde önemli bir role sahiptir.
Kapitalizmin Temel Özellikleri
Kapitalist ekonomi birkaç farklı temel özelliğe sahiptir. Ekonomik kararlar konusunda kişiye özgürlük tanıması en önemli yönlerinden biridir. Liberal ekonomi ve diğer ekonomi modellerine kıyasla verimliliği yükseltir. Ancak, eşitsizlik sebebiyle insanlar arasında sınıf mücadelesine yol açar.
- Kapitalizmde bireyler ve şirketler mülk sahibi olabilirler. Mülk sahibi mal varlığı üzerinde kontrol sahibidir. Bu sebeple, ilgili ekonomik modelin en dikkat çekici yönü özel mülkiyet hakkıdır.
- Serbest piyasa ekonomisi kuralları sebebiyle ürün ile hizmetler için alıcılar ve satıcılar kendilerine uygun şekilde hareket ederler. Fiyatlar tamamen arz ve talebe göre belirlenir.
- Kapitalizmde devlet çoğu zaman piyasaya müdahale etmez. Sadece temel kuralları ve yasal düzenlemeleri belirler. Üretim, fiyat ve işgücü üzerinde doğrudan bir kontrole sahip olmaz.
- İnsanlar üretme, çalışma ve üretim yapma tercihleri üzerinde seçim yapma özgürlüğüne sahiptir. İnsanların tüketim yaklaşımları hangi şirketlerin başarılı olacağını belirler.
- Birçok işletme müşteri çekmek için sürekli rekabet halindedir. Rekabetin etkisi doğrultusunda insanların daha iyi ürünlere daha düşük fiyatlarla erişmesi mümkün hale gelir.
- Piyasa ekonomisi sebebiyle tüm şirketlerin amacı kâr elde etmektir. Kârlılığa odaklanan şirketler başarı için daha verimli yatırım yaparlar. Yatırımlarının karşılığını daha fazla kâr olarak alırlar.
Kapitalizm, verimlilik odaklı ekonomik büyüme modellerinin uygulanmasını kolaylaştırır. Bununla birlikte, kapitalizme karşı görüşler insan emeğinin kullanım biçimini, sınıf mücadelesini (işçi sınıfı ve burjuvazi) ve ekonomik eşitsizliği kapsar. Genel olarak oluşturduğu istikrarsızlığa karşı çıkılır.
Sık Sık Kapitalizmle Karıştırılan Kavramlar
Birçok ekonomik model ve fikir sık sık kapitalizmle karıştırılır. Ekonomik modeller ve politik yaklaşımlar arasındaki farkları anladığınızda kapitalist sistemin işleyişini netleştirirsiniz. Aynı zamanda kapitalist ideolojinin etkilediği ekonomik modellere yönelik geniş bir bakış açısına sahip olursunuz.
- Korporatizm: Korporatizm ile kapitalizm aynı şey değildir. Korporatizmde hükümet ile organizasyonlar işbirliği içerisindedir. Kapitalizmde ise piyasa serbestliği ön plandadır.
- Neoliberalizm: Neoliberalizm, liberal ekonomi modelinin kapitalizmle iç içe olduğu bir modeldir. Doğrudan kamu harcamalarının azaltılmasına destekler ve kapitalizmle aynı değildir.
- Tüketimcilik: Tüketimcilik ile kapitalizm çoğu kez birbirine karıştırılırlar. Kapitalizm kişilerin işletmelere sahip olduğu bir durumdur. Tüketimcilik ise daha çok davranışlarla ilgili bir kavramdır.
Kapitalizm, ekonomik sistemlerden söz ederken hızlıca akla ilk gelen seçeneklerden biridir. Ancak, korporatizm ve neoliberalizm ile sık sık karıştırılır. Bununla birlikte, kapitalizme karşı görüşler oluşturulurken söylemlerin merkezinde kapitalizmin izlerini görebilmek mümkündür.
Kapitalist Ülkeler Listesi
Hangi ülkelerin kapitalist ideolojiyle hareket ettiğini anlamak için üretim, özel mülkiyet, piyasa serbestliği ve ekonomik model gibi ayrıntılara sahip olmalısınız. Genel olarak ise ülkelerin hiçbirisi tamamen kapitalizme bağlı kalmazlar. Belirli ölçüde devlet müdahalesini uygun görürler.
- ABD: Çoğu işletmenin özel mülkiyete ait olduğu bir ülkedir. Fiyatlar hükümet tarafından değil piyasanın güçlü isimleri tarafından belirlenir. Ekonomik büyümeyi teşvik eden bir sisteme sahiptir.
- Almanya: Rekabetçi piyasası ve kâr odaklı şirketleriyle kapitalizm örneklerinden biridir. Buna rağmen, sağlık hizmetlerini ve emeklilik sistemini dönüştüren bir sosyal piyasa ekonomisi vardır.
- Güney Kore: Ülkede hızlı bir şekilde sanayileşme vardır. Fiyatları piyasa yönlendirir ve şirketler arası ortaklıklar yoğundur. Ancak, ekonomik büyümede devlet desteği kritik öneme sahiptir.
- Singapur: Piyasaya bağlı bir ekonomik modelini takip eder. Düşük vergi ve kısıtlı bürokrasiyle yatırım çeker. Girişimcilik sisteminin etkisiyle ekonomisi hızlı bir şekilde büyür.
- Avustralya: Çoğu işletmenin özel sektöre ait olduğu bir ülkedir. Kapitalist sistem uygulanır ama piyasadaki düzeni sağlayabilmek için gerektiğinde devlet müdahalesine başvurulur.
- Japonya: Endüstriyel anlamda büyük oranda özel sektöre bağlı bir ekonomisi vardır. Buna rağmen, bankalar, büyük şirketler ve hükümet arasında koordinasyon ön plandadır.
- Kanada: İşletmelerin büyük bir kısmı özel sektöre aittir. Kapitalist ideolojiyi tam anlamıyla benimsemez. Sosyal programları oldukça güçlü tutarak ekonomik büyümeyi istikrarlı hale getirir.
- Birleşik Krallık: Üretimin ve yatırımın özel sektör tarafından yönlendirildiği bir ülkedir. Serbest piyasa ekonomisini takip eder ve küresel ticaretle entegrasyonu oldukça güçlüdür.
“Kapitalist ne demek?” sorusuna net bir yanıt bulmak zorlayıcı olabilir. Bunun için Karl Marx’tan Adam Smith’e kadar farklı isimlerin fikirlerini derinlemesine bilmenize gerek yoktur. Bağlamsal yaklaşımı takip ederek sonuca ulaşırsınız. Kelimenin sosyolojik anlamı ile ekonomik anlamı birbirinden farklıdır.